Fatih Sultan Mehmet (II.Mehmet)
12 yaşında Osmanlı tahtına çıkan II.Mehmet Osmanlı devletinin yedinci padişahıdır. Edirne'ye gelir gelmez babası ile anlaşma imzalayan Avrupalı Hristiyan devletlerin haçlı seferi ile karşılaştı. Bu sefer Edirne'de paniğe yol açtı ve halk şehri terketmeye başladı.
Eylül ayı sonlarında Hristiyan ordusu Tuna'yı aşarak Edirne'ye doğru gelirken bir Venedik filosu da Çanakkale Boğazı'nı kapattı. Sadrazam Halil Paşa'nın yardımıyla II.Murad Edirne'ye geldi, 10 Kasım 1444'te Hristiyan ordusunu Varna'da ağır bir yenilgiye uğrattı. Varna Savaşı sırasında ve sonrasında Mehmed tahttan çekilmemişse de fiilen padişah II.Murad'dı. Ancak II.Murad savaştan sonra oğlunun konumunu Konstantinopolis'teki Orhan Çelebi'ye karşı zayıflatmamak için fiili durumu hakiki bir cülus haline getirmeden Manisa'ya çekildi. II.Murad 1446 yılının Mayıs ayında Sadrazam Halil Paşa'nın çağrısıyla bir kere daha Edirne'ye döndü. Bunun sebebi Mehmed'in Konstantinopolis'e saldırma planları yapıyor olmasıydı. II.Murad'ın yeniden tahta geçmesi üzerine Mehmed, Manisa'ya çekildi.
1447 sonlarında Arnavut kökenli bir Hristiyan köle olan Gülbahar Hatun'dan ileride padişah olacak Bayezid dünyaya geldi. Macarlar ile yapılan II.Kosova Savaşı'nda babasına Anadolu birliklerinin önderliğinde eşlik ederek ilk defa bir savaşta yer aldı. 17 yaşına geldiğinde Gülbahar Hatun ile olan birlikteliğini tasvip etmeyen babası tarafından Dulkadir hanedanından Süleyman Bey'in kızı Sitti Hatun ile evlendirildi.
1449'un Ağustos ayında annesi vefat etti.
1450 yılında babasının İskender Bey üzerine yaptığı Arnavutluk seferine ve başarısızlıkla sonuçlanan Akhisar Kuşatması'na katıldı.
II.Murad 3 Şubat 1451 günü öldü.
II.Mehmed 1451'de Edirne'de ikinci kez tahta çıktı. Çanndarlı Halil Paşa'yı sadrazamlık makamında tuttu, İshak Paşa'yı da Anadolu Beylerbeyi olarak atadı. Daha sonra babasının İsfendiyaroğulları beyinin kızından olan sekiz aylık oğlu küçük Ahmed'i boğdurttu. Bu şekilde kardeş katli yasası da uygulamaya konmuş oldu. Ahmed Çelebi'nin cenazesi de babası Murad ile birlikte Bursa'ya gönderildi.
İmparator konstantinos, Papa ve İtalyan şehirlerinden yardım istedi ama bunlar sonuçsuz kaldı. Sadece Cenova 1452'nin Kasım ayında yardım göndermeyi kabul etti. 700 askerli Cenova kadırgaları 26 Ocak 1453'te Konstandtinopolis'e vardı. Konstantinopolis'teki asker sayısı 8000 civarındaydı ve limanda 26 savaş gemisi bulunuyordu. Osmanlı ordusundaki asker sayısı ise en az 50.000 idi. Ayrıca Mehmed bir donanma hazırlatmıştı. Bu donanma bahar aylarında boğazın Marmara girişine vardı.
Osmanlı ordusu 23 Mart'ta Edirne'den hareket etti ve 2 Nisan'da Konstantinopolis'e vardı. Aynı gün Haliç'in girişi zincirle kapatıldı.
6 Nisan sabahı ilk saldırı başlatıldı. Kuşatma aralıklı çatışmalarla 53 gün sürdü. İmparator Konstantinos ve komutan Giustinani ile birlikte Romanus kapısını savunuyordu. Şehzade Orhan da Marmara kıyısındaki kıtalardan birini yönetiyordu. 20 Nisan günü Papa'nın gönderdiği 3 Ceneviz gemisi ve bir Rum gemisi şehrin açıklarında belirdi.
Donanmasını bir şekilde Haliç'e indirmesi gerektiğini düşünen II.Mehmed gemilerini karadan geçirmeye karar verdi. Bugünkü Dolmabahçe'den Kasımpaşa'ya uzanan güzergaha kalaslar döşendi ve 70 kadar gemi silindirler üzerinden geçirilerek 22 Nisan sabahında Haliç'e indirildi. Böylece Haliç'in kontrolü Osmanlı'nın eline geçti.
Son saldırı hazırlıklarını Zağanos Paşa düzenledi.Osmanlı ordusu 29 Mayıs'da taarruza başladı. Osmanlılar son taarruzu üç dalga halinde gerçekleştirdiler. İlk iki saat boyunca başı bozuklar, ardından Anadolu birlikleri, son olarak yeniçeriler devreye girdi. Nihayet sabah saatlerinde Osmanlı ordusu "Kerkoporta" adlı kapıdan içeri girdiler. Mehmed fethin ilk günü Ayasofya'ya giderek namaz kıldı ve min-ba'd (bundan sonra) tahtım İstanbul'dur dedi.
Şehir zorla alınmıştı bu yüzden dini hukuka göre yağmalanabilirdi. Yağma üç gün sürdü. İmparator Konstantinos'un akıbeti meçhuldür. Şehzade Osman ise keşiş kılığında şehri terk etmeye çalışırken yakalanıp idam edildi.
II.Mehmet Theodosius Forumu'nun olduğu yerde ilk sarayının inşasını başlattı. Daha sonraki yıllarda ise Sarayburnu'nda Topkapı Sarayı'nı inşa ettirdi.
Fatih ilk tahta geçtiğinde ve İstanbul'un fethi sırasında sergilediği tutumlar nedeniyle Çandarlı Halil Paşa'yı 10 Temmuz 1453 tarihinde Edirne'de idam ettirdi. (Çandarlı Halil Paşa idam edilen ilk Osmanlı sadrazamıdır)
İstanbul'un fethinden sonra Osmanlılara bağlılığını bildiren ve ele geçirdiği kaleleri geri veren Sırplar, Macarlar ile iş birliği yaparak yeniden Osmanlı ile düşman oldular. Bunun üzerine 1454-1457 yılları arasında peş peşe üç kez Sırbistan'a sefer düzenlendi. Belgrad dışındaki bütün Sırp toprakları ele geçirildi. Sırplar vergiye bağlandı. Mahmud Paşa, 1459'da başkentleri Semendire'yi ele geçirerek Semendire Sancakbeyliği'ni oluşturdu. Böylece Sırbistan'da 350 yıl sürecek Osmanlı hakimiyeti başlamış oldu.
Cenevizlilerin önemli üslerinden Amasra'yı aldı.14792'da bir antlaşma yaparak Venedik'le 16 yıllık savaşa son verdi. Venedik Arnavutluk'taki kaleleri Osmanlılara bıraktı, karşılığında Mora'daki bazı iskelelerden yararlanma hakkı elde etti. Fatih Venedik'le antlaşmaya varınca, İtalya'nın öteki önemli kent devletlerine savaş açtı. 1480'de İtalya'nın güneyindeki Otranto limanını ele geçirdi.
Osmanlılara vergi yoluyla bağlı olan Bosna Kralının, antlaşmalara rivayet etmedi. 1463 yılındaki seferle Bosna Kralı Osmanlı hakimiyetini yeniden tanıdı. Ancak şeyhülislamın da fetvasıyla sonra öldürüldü ve bu topraklarda Bosna Sancakbeyliği oluşturuldu. Fakat ordunun İstanbul'a dönmesi üzerine aynı yıl, Macar kralı Bosna'ya girdi. İkinci kez düzenlenen seferle Osmanlılar, Yayçe dışındaki bütün kale ve şehirleri yeniden ele geçirdiler. Bosna seferleri esnasında Hersek Kralı Stefan da ülkesinin bir kısım topraklarının Osmanlılara doğrudan bağlanması şartıyla tahtında bırakılmıştı. Ancak 1483 yılında Hersek tamamen Osmanlı toprağı hâline gelecektir.
Yıldırım Bayezid zamanında vergiye bağlanan Eflak Prensliği'nin başına Fatih tarafından III.Vlad (Kazıklı Voyvoda) getirilmiştir. Osmanlılara bağlı görünen Vlad gizliden gizliye düşmanlık ediyordu. Vlad'ın Fatih'in elçilerini kazığa oturtarak öldürmesi üzerine 1462 yılında Fatih, Eflak'a bir sefer düzenledi. Boğdan'dan da yardım alan Osmanlı kuvvetleri Voyvoda'yı uzun süre takip etti. Neticede sığındığı Macarların Osmanlılarla yaptığı anlaşma üzerine Vlad'ı esir etmeleri ile mesele çözüldü. Fatih voyvodalığa Radul'u getirdi ve Eflak bir Osmanlı eyaleti haline geldi. 1455'ten itibaren Osmanlı hakimiyetini tanıyan Boğdan Prensliği'nin Kefe'nin fethinden sonra izlediği düşmanca siyaset üzerine Osmanlı kuvvetleri 1475 yılında Racova Savaşında yenilmesine rağmen 1476'da Boğdan'a girdi. Fatih'in bizzat başında olduğu Osmanlı kuvvetleri Boğdan ordusunu büyük bir bozguna uğrattı. Böylece Boğdan da yeniden Osmanlı hakimiyetini tanımış oldu. Kesik başı II.Mehmed'e teslim edilen Kazıklı Voyvoda'nın mezarının yeri bilinmemektedir.
Fatih Sultan Mehmet ile aynı sarayda yetişen ve sonra papalık ve Napoli Krallığının desteği ile harekete geçen Arnavutluk hâkimi İskender Bey, vurkaç taktiği ile Osmanlı kuvvetlerine baskınlar düzenlemektedir. Bunun üzerine Fatih sefere çıkmaya karar verdi. 1465 yılında gerçekleşen I.seferde, İlbasan Kalesini yaptırıp, içine asker yerleştiren Fatih, Balaban Paşa'yı bölge için görevlendirerek geri döndü. Ancak Papa ve diğer devletlerden aldığı kuvvetlerle Türklere saldıran İskender Bey, Balaban Paşa'yı şehit etti ve İlbasan Kalesi'ni kuşattı. Bunun üzerine Fatih II.Arnavutluk seferine çıktı. Ele geçirilen topraklarda yeni garnizonlar oluşturuldu. Bu sırada İskender Bey ölmüş ve yerine oğlu Gjon Kastrioti II geçmişti. Fatih başlattığı III.Arnavutluk seferinde Arnavutlukların elinde kalmış olan Kroya ve İşkodra kuşatıldı. 1479'da Arnavutluk da bir Osmanlı vilayeti durumuna geldi.
1461'de Trabzon İmparatorluğu'nun başkenti Trabzon'u ele geçirdi ve devletin varlığına son verdi. 1462'de yeniden Rumeli seferine çıktı. Eflak'ı Osmanlı Devleti'ne bağladı. 1463'de Bosna'yı tamamen ele geçirdi.
Fatih 1466'da yeni bir Anadolu seferine çıktı. Karamanoğullarının başkenti Konya'yı ele geçirdi. Ama İstanbul'a dönünce Karamanoğulları, Osmanlılara geçen yerleri geri aldılar. Sonradan sadrazam olacak olan Gedik Ahmed Paşa 1471'de Karamanoğullarını bir kez daha yenilgiye uğrattı. Akkoyunlular, Karamanoğullarını desteklemeye devam ettiler. 1473'te Otlukbeli Savaşı'nda Akkoyunlu hükümdarı Uzun Hasan'ı ağır yenilgiye uğrattı. Ertesi yıl da Karamanoğulları Beyliği'ni tamamen ortadan kaldırdı.
1447 sonlarında Arnavut kökenli bir Hristiyan köle olan Gülbahar Hatun'dan ileride padişah olacak Bayezid dünyaya geldi. Macarlar ile yapılan II.Kosova Savaşı'nda babasına Anadolu birliklerinin önderliğinde eşlik ederek ilk defa bir savaşta yer aldı. 17 yaşına geldiğinde Gülbahar Hatun ile olan birlikteliğini tasvip etmeyen babası tarafından Dulkadir hanedanından Süleyman Bey'in kızı Sitti Hatun ile evlendirildi.
1449'un Ağustos ayında annesi vefat etti.
1450 yılında babasının İskender Bey üzerine yaptığı Arnavutluk seferine ve başarısızlıkla sonuçlanan Akhisar Kuşatması'na katıldı.
II.Murad 3 Şubat 1451 günü öldü.
II.Mehmed 1451'de Edirne'de ikinci kez tahta çıktı. Çanndarlı Halil Paşa'yı sadrazamlık makamında tuttu, İshak Paşa'yı da Anadolu Beylerbeyi olarak atadı. Daha sonra babasının İsfendiyaroğulları beyinin kızından olan sekiz aylık oğlu küçük Ahmed'i boğdurttu. Bu şekilde kardeş katli yasası da uygulamaya konmuş oldu. Ahmed Çelebi'nin cenazesi de babası Murad ile birlikte Bursa'ya gönderildi.
Konstantiniyye/ İstanbul'un Fethi
II.Mehmed kuşatma hazırlıklarına 1451 sonlarında başladı.Büyük dedesi Bayezid'in yaptırmış olduğu Anadolu Hisarı'nın karşısına o dönemde Boğazkesen adı verilen Rumeli Hisarı'nın yapılması için emir verdi. Hisar 1452 de tamamlandı. Hisarın tamamlanması ile birlikte boğazın kontrolü Osmanlının eline geçmiş oldu. Boğazdan geçecek gemiler bundan böyle geçiş ücreti ödeyecek, ödemeyenler top atışıyla batırılacaktı. Söz konusu toplar Erdelli Urban adında bir top dökümcüsü tarafından yapılacaktı. Mehmed kendisinden Konstantinopolis'in surlarını yıkabilecek güçte bir top yapmasını istedi.İmparator konstantinos, Papa ve İtalyan şehirlerinden yardım istedi ama bunlar sonuçsuz kaldı. Sadece Cenova 1452'nin Kasım ayında yardım göndermeyi kabul etti. 700 askerli Cenova kadırgaları 26 Ocak 1453'te Konstandtinopolis'e vardı. Konstantinopolis'teki asker sayısı 8000 civarındaydı ve limanda 26 savaş gemisi bulunuyordu. Osmanlı ordusundaki asker sayısı ise en az 50.000 idi. Ayrıca Mehmed bir donanma hazırlatmıştı. Bu donanma bahar aylarında boğazın Marmara girişine vardı.
Osmanlı ordusu 23 Mart'ta Edirne'den hareket etti ve 2 Nisan'da Konstantinopolis'e vardı. Aynı gün Haliç'in girişi zincirle kapatıldı.
6 Nisan sabahı ilk saldırı başlatıldı. Kuşatma aralıklı çatışmalarla 53 gün sürdü. İmparator Konstantinos ve komutan Giustinani ile birlikte Romanus kapısını savunuyordu. Şehzade Orhan da Marmara kıyısındaki kıtalardan birini yönetiyordu. 20 Nisan günü Papa'nın gönderdiği 3 Ceneviz gemisi ve bir Rum gemisi şehrin açıklarında belirdi.
Donanmasını bir şekilde Haliç'e indirmesi gerektiğini düşünen II.Mehmed gemilerini karadan geçirmeye karar verdi. Bugünkü Dolmabahçe'den Kasımpaşa'ya uzanan güzergaha kalaslar döşendi ve 70 kadar gemi silindirler üzerinden geçirilerek 22 Nisan sabahında Haliç'e indirildi. Böylece Haliç'in kontrolü Osmanlı'nın eline geçti.
Son saldırı hazırlıklarını Zağanos Paşa düzenledi.Osmanlı ordusu 29 Mayıs'da taarruza başladı. Osmanlılar son taarruzu üç dalga halinde gerçekleştirdiler. İlk iki saat boyunca başı bozuklar, ardından Anadolu birlikleri, son olarak yeniçeriler devreye girdi. Nihayet sabah saatlerinde Osmanlı ordusu "Kerkoporta" adlı kapıdan içeri girdiler. Mehmed fethin ilk günü Ayasofya'ya giderek namaz kıldı ve min-ba'd (bundan sonra) tahtım İstanbul'dur dedi.
Şehir zorla alınmıştı bu yüzden dini hukuka göre yağmalanabilirdi. Yağma üç gün sürdü. İmparator Konstantinos'un akıbeti meçhuldür. Şehzade Osman ise keşiş kılığında şehri terk etmeye çalışırken yakalanıp idam edildi.
- Fatih Rum Patrikhanesi'nin yeniden kurulmasına izin verdi. Ayrıca bir Yahudi hahambaşlığı ile bir Ermeni Patrikhanesi kurdurdu.
- Ayasofya camiye çevrildiğinden Patrikliğe resmi makam yeri olarak Havariyun Kilisesi verildi.
II.Mehmet Theodosius Forumu'nun olduğu yerde ilk sarayının inşasını başlattı. Daha sonraki yıllarda ise Sarayburnu'nda Topkapı Sarayı'nı inşa ettirdi.
Fatih ilk tahta geçtiğinde ve İstanbul'un fethi sırasında sergilediği tutumlar nedeniyle Çandarlı Halil Paşa'yı 10 Temmuz 1453 tarihinde Edirne'de idam ettirdi. (Çandarlı Halil Paşa idam edilen ilk Osmanlı sadrazamıdır)
İstanbul'un fethinden sonra Osmanlılara bağlılığını bildiren ve ele geçirdiği kaleleri geri veren Sırplar, Macarlar ile iş birliği yaparak yeniden Osmanlı ile düşman oldular. Bunun üzerine 1454-1457 yılları arasında peş peşe üç kez Sırbistan'a sefer düzenlendi. Belgrad dışındaki bütün Sırp toprakları ele geçirildi. Sırplar vergiye bağlandı. Mahmud Paşa, 1459'da başkentleri Semendire'yi ele geçirerek Semendire Sancakbeyliği'ni oluşturdu. Böylece Sırbistan'da 350 yıl sürecek Osmanlı hakimiyeti başlamış oldu.
- Fatih Sultan Mehmet 1477 yılında Kırım Hanlığı'nı Osmanlı Devleti'nin egemenliği altına aldı. Candaroğulları'nın elindeki Sinop'u aldı.
Cenevizlilerin önemli üslerinden Amasra'yı aldı.14792'da bir antlaşma yaparak Venedik'le 16 yıllık savaşa son verdi. Venedik Arnavutluk'taki kaleleri Osmanlılara bıraktı, karşılığında Mora'daki bazı iskelelerden yararlanma hakkı elde etti. Fatih Venedik'le antlaşmaya varınca, İtalya'nın öteki önemli kent devletlerine savaş açtı. 1480'de İtalya'nın güneyindeki Otranto limanını ele geçirdi.
Osmanlılara vergi yoluyla bağlı olan Bosna Kralının, antlaşmalara rivayet etmedi. 1463 yılındaki seferle Bosna Kralı Osmanlı hakimiyetini yeniden tanıdı. Ancak şeyhülislamın da fetvasıyla sonra öldürüldü ve bu topraklarda Bosna Sancakbeyliği oluşturuldu. Fakat ordunun İstanbul'a dönmesi üzerine aynı yıl, Macar kralı Bosna'ya girdi. İkinci kez düzenlenen seferle Osmanlılar, Yayçe dışındaki bütün kale ve şehirleri yeniden ele geçirdiler. Bosna seferleri esnasında Hersek Kralı Stefan da ülkesinin bir kısım topraklarının Osmanlılara doğrudan bağlanması şartıyla tahtında bırakılmıştı. Ancak 1483 yılında Hersek tamamen Osmanlı toprağı hâline gelecektir.
Yıldırım Bayezid zamanında vergiye bağlanan Eflak Prensliği'nin başına Fatih tarafından III.Vlad (Kazıklı Voyvoda) getirilmiştir. Osmanlılara bağlı görünen Vlad gizliden gizliye düşmanlık ediyordu. Vlad'ın Fatih'in elçilerini kazığa oturtarak öldürmesi üzerine 1462 yılında Fatih, Eflak'a bir sefer düzenledi. Boğdan'dan da yardım alan Osmanlı kuvvetleri Voyvoda'yı uzun süre takip etti. Neticede sığındığı Macarların Osmanlılarla yaptığı anlaşma üzerine Vlad'ı esir etmeleri ile mesele çözüldü. Fatih voyvodalığa Radul'u getirdi ve Eflak bir Osmanlı eyaleti haline geldi. 1455'ten itibaren Osmanlı hakimiyetini tanıyan Boğdan Prensliği'nin Kefe'nin fethinden sonra izlediği düşmanca siyaset üzerine Osmanlı kuvvetleri 1475 yılında Racova Savaşında yenilmesine rağmen 1476'da Boğdan'a girdi. Fatih'in bizzat başında olduğu Osmanlı kuvvetleri Boğdan ordusunu büyük bir bozguna uğrattı. Böylece Boğdan da yeniden Osmanlı hakimiyetini tanımış oldu. Kesik başı II.Mehmed'e teslim edilen Kazıklı Voyvoda'nın mezarının yeri bilinmemektedir.
Fatih Sultan Mehmet ile aynı sarayda yetişen ve sonra papalık ve Napoli Krallığının desteği ile harekete geçen Arnavutluk hâkimi İskender Bey, vurkaç taktiği ile Osmanlı kuvvetlerine baskınlar düzenlemektedir. Bunun üzerine Fatih sefere çıkmaya karar verdi. 1465 yılında gerçekleşen I.seferde, İlbasan Kalesini yaptırıp, içine asker yerleştiren Fatih, Balaban Paşa'yı bölge için görevlendirerek geri döndü. Ancak Papa ve diğer devletlerden aldığı kuvvetlerle Türklere saldıran İskender Bey, Balaban Paşa'yı şehit etti ve İlbasan Kalesi'ni kuşattı. Bunun üzerine Fatih II.Arnavutluk seferine çıktı. Ele geçirilen topraklarda yeni garnizonlar oluşturuldu. Bu sırada İskender Bey ölmüş ve yerine oğlu Gjon Kastrioti II geçmişti. Fatih başlattığı III.Arnavutluk seferinde Arnavutlukların elinde kalmış olan Kroya ve İşkodra kuşatıldı. 1479'da Arnavutluk da bir Osmanlı vilayeti durumuna geldi.
1461'de Trabzon İmparatorluğu'nun başkenti Trabzon'u ele geçirdi ve devletin varlığına son verdi. 1462'de yeniden Rumeli seferine çıktı. Eflak'ı Osmanlı Devleti'ne bağladı. 1463'de Bosna'yı tamamen ele geçirdi.
Fatih 1466'da yeni bir Anadolu seferine çıktı. Karamanoğullarının başkenti Konya'yı ele geçirdi. Ama İstanbul'a dönünce Karamanoğulları, Osmanlılara geçen yerleri geri aldılar. Sonradan sadrazam olacak olan Gedik Ahmed Paşa 1471'de Karamanoğullarını bir kez daha yenilgiye uğrattı. Akkoyunlular, Karamanoğullarını desteklemeye devam ettiler. 1473'te Otlukbeli Savaşı'nda Akkoyunlu hükümdarı Uzun Hasan'ı ağır yenilgiye uğrattı. Ertesi yıl da Karamanoğulları Beyliği'ni tamamen ortadan kaldırdı.
- Avni takma adıyla şiirler yazdı.
- İtalyan ressam Gentile Bellini'yi 1479'da İstanbul'a getirterek resimlerini yaptırdı.
- Yönetim,maliye ve hukuk alanında koyduğu kuralları içeren Fatih Kanunnamesi, sonraki dönemde de yürürlükte kaldı. Bu kanunname, tahta çıkan padişaha devletin geleceği için kardeşlerini öldürme hakkı veriyordu.
- Üniversite anlamında Osmanlı tarihinde ve dünya tarihinde bilinen en eski eğitim kurumlarından olan Sahn-ı Seman'ı kurmuştur.
Fatih 1481'de, Anadolu'ya doğru yeni bir sefere çıktı. Ama daha yolun başında hastalandı ve 3 Mayıs 1481'de Gebze yakınlarındaki Hünkar Çayırı'ndaki ordugâhında öldü.
Yorumlar
Yorum Gönder