TÜRKİYE'DE NÜFUS VE YERLEŞME

NÜFUS:Sınırları belli bir alanda, belli bir zaman diliminde yaşayan insan sayısına nüfus denir.

Nüfus Sayımının Sonuçları

• Toplam nüfus 
• Cinsiyet durumu
• Eğitim durumu
• Sağlık durumu 
• Milli gelir
• Kır-kent durumu 
• Göç 

Sayımın temel amacı kalkınmayı planlamaktır 

NOT: Osmanlı'da ilk nüfus sayımını 1831 yılında 2.Mahmut yaptırmıştır.

NOT: Osmanlı'da 1844 yılında Abdülmecid yaptırmıştır. Temel amacı nüfus cüzdanı vermektir. Sadece İstanbul'da yapılmıştır.

NOT: Cumhuriyet dönemi ilk sayım 1927 de yapılmıştır. (13.6 milyon) Bu sayımda nüfus artış hızı yoktur. Bu tarihten itibaren 5 yılda bir sayım yapılmıştır. 1990'da çıkartılan yasayla 10 yılda bir sayıma karar verilmiştir. Son evde nüfus sayımı 2000 yılında yapılmıştır.

NOT: Türkiye 2007 yılında Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemine geçmiştir. Bundan sonra her yıl sayım yapıldı. 

Nüfus Artışı: Doğuda doğal nüfus artışı ve doğum fazla. Gerçek nüfus artışının fazla olduğu yer fazla gelişmiş yerdir, o da göç alır.

Nüfus Artışının Sonuçları: 

1. Doğal kaynaklar tükenir 
2. Çevre sorunları artar
3. Vergi gelirleri artar
4. Askeri güç artar
5. İşsizlik oluşur
6. Kırdan kente göç artar 
7. İş gücü ucuzlar
8. İş gücü potansiyeli artar
9. Kentlerde mekansal sorunlar artar 
10. Kalkınma hızı düşer
11. Milli gelir azalır

Türkiye nüfusunun yapısal özellikleri

• Doğurganlık azalmaktadır
• En doğurgan il: Şanlıurfa, Şırnak, Siirt, Ağrı 
• En doğuramayan il: Karabük, Edirne, Tekirdağ, Kırklareli

Doğurganlık üzerinde etkili olan faktörler;

• Eğitim düzeyi 
• Ekonomik düzey
• Dini inanışlar
• Gelenekler-görenekler
• Bölgesel şartlar

Nüfusun %93 ü okur-yazardır

Erkek okur-yazar daha fazladır

Batıda okur-yazar oranı daha fazladır

Nüfusun %92.3 ü kentte, %7.7 si kırda yaşar 

Nüfusun Dağılışı: 

Seyrek nüfuslu yöreler 

1. Sinop-Kastamonu çevresi
2. Yıldız dağları 
3. Gelibolu yarımadası
4. Biga yarımadası 
5. Menteşe yöresi
6. Teke yöresi
7. Taşeli yöresi
8. Tuz gölü çevresi
9. Güneydoğu Anadolu'nun güneyi
10. Sivas-Çoruh-Kelkit oluğu
11. Tunceli çevresi
12. Kars-Ardahan çevresi
13. Hakkari çevresi (engebeli- kötü iklim)

Sık nüfuslu yöreler

1. İstanbul-Bursa arası (sanayi-ticaret-ulaşım)
2. İzmir-Aydın-Manisa çevresi (tarım-sanayi-liman)
3. Mersin-Adana-Hatay hattı (tarım-sanayi-liman)
4. Samsun ovalar (tarım-sanayi-liman)
5. Gaziantep-Şanlıurfa (tarım-ticaret)
6. Konya ovalar (tarıma bağlı sanayi)
7. Kayseri çevresi (sanayi-ticaret)
8. Eskişehir-Ankara çevresi (ulaşım-sanayi)
9. Elazığ-Malatya çevresi (madencilik-sanayi)
10. Batı Karadeniz çevresi (madencilik-sanayi)
11. Doğu Karadeniz çevresi (iklimin elverişliliği)
12. Antalya çevresi (turizm)

YERLEŞME: 

• Anadoludaki ilk yaşam izleri: Karain (Antalya), Yarımburgaz (İstanbul)
• Anadoludaki ilk köy izleri: Çay önü (Diyarbakır)
• Anadoludaki ilk şehir izleri: Çatalhöyük (Konya)
• Dünyanın ilk ticaret kenti: Kültepe (Kayseri)
• Dünyanın ilk medeniyeti ve inanç kenti: Göbeklitepe (Şanlıurfa)
• Son yerleşim yeri: Doğu Karadeniz 

Dokusuna göre yerleşmeler: 

Dağınık doku: 

• Engebeli arazi
• Tarlalar dar ve parçalı 
• Su kaynakları bol
• Karadeniz en fazla dağınık dokudaki bölgemizdir 

Toplu doku: 

• Arazi düzdür
• Su kaynakları sınırlıdır 

Çizgisel doku: 

• Bir yol veya akarsu boyu yerleşme: Düzce-Aksaray-Afyon-Amasya 

Mesken Tipleri:

Ahşap meskenler:

• Karadeniz'de yaygın
• Bitki örtüsünün payı en fazladır
• Ahşap nem çeker

Kerpiç meskenler:

• Karasallık kanıtıdır
• İç Anadolu-Doğu Anadolu ve Güneydoğu Anadolu da yaygındır.

Hımış meskenler:

• Taş-ahşap-kerpiç karışımı
• Esnek ve dayanıklıdır
• Kütahya- Safranbolu-Beypazarı'nda yaygındır.

Kırsal kesim mesken tipini belirleyen koşullar

• Ekonomik düzey 
• İklim koşulları
• Yörede bulunan malzeme
• Gelenekler-görenekler 

Kent Sorunları:

1. Hızlı nüfus artışı
2. Trafik 
3. Gecekondulaşma 
4. Belediye hizmetlerinde aksama 
5. Gürültü ve görüntü kirliliği
6. Katı atık depolama sorunu 
7. Suç oranlarında artış 
8. İşsizlik